tussen allerlei bouwresten gevestigd hebben, zijn geen echte Joden, maar slaven; dit zijn nakomelingen van volkeren, die hier doortrokken; zij moeten voor de Joden veldarbeid verrichten; ze zijn arm, zeer vernederd en verwaarloosd; zij hebben de komst van Jezus als een onbegrijpelijke genade gewaardeerd en Hem met de grootste liefde onthaald; ook heeft Jezus vele zieken bij hen genezen. Dit gewest is nu beter dan ten tijde van Jezus, maar vroeger (vóór Abraham) was het onbeschrijfelijk schoon en vruchtbaar. Ten tijde van Abraham is het door het ontstaan van de Dode Zee van één der heerlijkste streken een akelige wildernis geworden. De Jordaanoever was met natuursteenblokken gemetseld; daar lagen een menigte steden en grote dorpen, waartussen zich mooie bergen en heuvelen verhieven en velden uitstrekten; alles was bedekt met bosjes dadelbomen, wijnstokken, vruchten en koorn; de heerlijkheid was onbeschrijfelijk. De Jordaan was vóór het ontstaan van de Dode Zee beneden (aan het zuideinde van) zijn grootste breedte en tussen de achteraf verzonken steden, in 2 armen verdeeld: - de ene richtte zich oostwaarts en nam vele bijrivieren op; - de andere vloeide naar de woestijn die de H. Familie doorkruiste op haar vlucht naar Egypte en stroomde tot in het land van Mara, waar Mozes de bittere bronnen verzoette en van waar de voorouders van de H. Anna afkomstig waren (fasc. 1, nr. 8)157. 157 Verdere loop van de Jordaan. – We moeten hier, zoals bij meer andere gezegden in dit nr., een vraagteken plaatsen; wij verwijzen naar nr. 11 in de VOORREDE: haar rivierverwarringen. Nooit kan de Jordaan in die richtingen gelopen hebben, maar wel, zoals de Dode Zee nu nog, rivieren uit die richting ontvangen hebben, ten ware dat we aannemen dat de hele streek met haar bodemreliëf onderste boven gekeerd is. Haar uitleg over het ontstaan van de Dode Zee plaatst ons voor dezelfde problemen als het Schriftuurverhaal Genesis 19, 23-28. Fascikel 12 491